Najważniejsze informacje
o życiu i pracy w Holandii
w pytaniach i odpowiedziach
- Wszystko w jednym miejscu w języku polskim
- Jak załatwić sprawy krok po kroku, również przez internet
- Linki do holenderski stron z informacjami
- Kalendarz z najważniejszymi terminami
Dostępne tematy
W pytaniach i odpowiedziach
Najczęściej zadawane pytania
Oto najczęściej zadawane pytania na temat życia i pracy w Holandii
Poniżej dowiesz się, co to jest numer BSN w Holandii. Jest to pierwsza rzecz, którą powinieneś załatwić po przyjeździe do tego kraju z zamiarem pracy czy nauki. Numer BSN (Burgerservicenummer) to osobisty numer każdej osoby zarejestrowanej w bazie BRP (Basisregistratie Personen) w Holandii. Każdy, kto zarejestruje się w BRP, otrzyma automatycznie numer BSN. Jest to odpowiednik polskiego numeru PESEL i służy urzędom, jak również innym organizacjom pozarządowym do potwierdzenia twojej tożsamości. Dzięki BSN nie musisz podawać za każdym razem swoich danych osobowych w trakcie wizyty w urzędzie. Oprócz rządu, podmioty świadczące opiekę zdrowotną czy szkoły są zobowiązane do stosowania BSN w swojej administracji.
Urzędy niderlandzkie, jak również organizacje pozarządowe używają BSN. Dzięki numerowi BSN możesz między innymi:
Pracować legalnie w Holandii;
Wykupić ubezpieczenie zdrowotne;
Iść do lekarza lub dentysty;
Założyć konto w banku;
Poprosić o zasiłek;
Rozliczyć się z podatku dochodowego;
Kupić samochód w Niderlandach;
Założyć własną firmę w Niderlandach.
Wiedząc już, co to jest numer BSN w Holandii i chcąc tutaj mieszkać, wyrób go jak najszybciej.
Urlop macierzyński w Holandii trwa conajmniej 16 tygodni. Jako kobieta w ciąży masz prawo do od 4 do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego ciążowego i co najmniej 10 tygodni urlopu macierzyńskiego porodowego. Sama możesz decydować, kiedy pójdziesz na urlop macierzyński. Jednak nie później niż na 4 tygodnie przed dniem następującym po wyznaczonym terminie porodu.
Przed porodem przysługuje ci urlop i zasiłek macierzyński ciążowy, który rozpoczyna się od 6 do 4 tygodni przed dniem następującym po wyznaczonym terminie porodu. Te 2 tygodnie, pomiędzy 6 a 4 tygodniem nazywane są okresem elastyczności. Jeśli wykorzystasz mniej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego ciążowego, pozostałość zostanie doliczona do urlopu porodowego.
Po porodzie masz prawo do co najmniej 10 tygodni urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego porodowego. Masz jednak obowiązek skorzystać z co najmniej 6 kolejnych tygodni urlopu zaraz po porodzie. Pozostałą ilość dni możesz rozłożyć w czasie 30 tygodni. Należy omówić to z pracodawcą w ciągu 3 tygodni od rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego porodowego.
Jeśli jesteś w ciąży mnogiej, masz prawo do co najmniej 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego ciążowego ustalasz samodzielnie na 10 do 8 tygodni przed dniem następującym po wyznaczonym terminie porodu. Te 2 tygodnie, pomiędzy 10 a 8 tygodniem nazywane są okresem elastyczności. Po porodzie masz prawo do co najmniej 10 tygodni urlopu macierzyńskiego porodowego. Jeśli zdecydujesz się kontynuować pracę w okresie elastyczności lub urodzisz przed wyznaczonym dniem porodu, niewykorzystane dni urlopu macierzyńskiego ciążowego zostaną doliczone do urlopu macierzyńskiego porodowego. Gdy urodzisz dzieci w późniejszym terminie niż ten wyznaczony, twój urlop macierzyński ciążowy zostanie przedłużony aż do momentu porodu. Tym samym twój urlop macierzyński łącznie będzie trwał dłużej niż 20 tygodni.
Te same zasady dotyczą kobiety prowadzące działalność gospodarczą. W miejsce zasiłku macierzyńskiego otrzymują one Świadczenie ZEZ bezpośrednio od UWV.
Gdy po porodzie Twoje dziecko przebywa dłużej niż 7 dni w szpitalu, twój urlop macierzyński w Holandii może zostać przedłużony (o maksymalnie 10 tygodni). Poinformuj o tym swojego pracodawcę i poproś szpital o zaświadczenie. W tym zaświadczeniu powinna być podana informacja, że twoje dziecko przebywa w szpitalu i jak długo. Powinno ono również zawierać twoją datę urodzenia i numer BSN. Zaświadczenie przekaż pracodawcy, a on następnie prześle je do UWV. Gdy zasiłek macierzyński w Holandii otrzymujesz od UWV bezpośrednio, gdyż przed ciążą nie pracowałaś i otrzymywałaś zasiłek chorobowy lub dla bezrobotnych, prześlij UWV wypełniony formularz ‘Aanvragen verlenging WAZO-uitkering bij ziekenhuisopname van uw pasgeboren kind’ razem z zaświadczeniem ze szpitala. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą należy przesłać formularz ‘Aanvragen verlenging ZEZ-uitkering bij ziekenhuisopname van uw pasgeboren kind’, jak również zaświadczenie ze szpitala.
UWV sprawdzi o ile dni twój urlop może być przedłużony i zawiadomi Ciebie o swojej decyzji.
O zwrot ubezpieczenia zdrowotnego (zorgtoeslag) w Holandii za dany rok możesz ubiegać się do 1 września roku następnego. Na przykład możesz nadal ubiegać się o dodatek za 2022 rok do 1 września 2023 r. Jednak im później złożysz wniosek o dodatek, tym dłużej będziesz czekać na jego wypłatę. Aby otrzymać zwrot ubezpieczenia za 2022 rok, należy złożyć wniosek do 1 września 2023 r.
Możesz również ubiegać się o zwrot ubezpieczenia zdrowotnego za lata poprzednie w Holandii, jeśli otrzymałeś zgodę na złożenie zeznania podatkowego w późniejszym terminie za dany rok.
Wystarczy, że raz wystąpisz o zwrot ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli w każdym następnym roku nadal będziesz spełniać warunki, dodatek do ubezpieczenia będziesz otrzymywać automatycznie.
Poniżej znajdziesz informacje na temat: jak wygląda służba zdrowia w Holandii. Dowiesz się jaki system opieki zdrowotnej w Holandii obowiązuje i jak możesz z niej skorzystać. Pamiętaj, że aby bezpłatnie skorzystać z usług służby zdrowia, musisz posiadać polisę na ubezpieczenie zdrowotne.
Lekarz rodzinny – huisarts
Kluczową funkcję pełni tutaj lekarz rodzinny (pierwszego kontaktu). To on jest pierwszą osobą, do której możesz udać się z wszelkimi dolegliwościami zdrowotnymi. Lekarz rodzinny kieruję cię na potrzebne badania czy dodatkową wizytę u specjalisty w szpitalu. Dodatkowo przeprowadza małe chirurgiczne zabiegi, takie jak: usuwanie pieprzyków, brodawek, torbieli gruczołów łojowych czy wrastających paznokci, jak również szycie ran czy zakładanie spiralek antykoncepcyjnych.
Na wizytę u lekarza rodzinnego nie czeka się długo. W zależności od tego, czy jest to pilna sprawa, powinieneś byś przyjęty już tego samego dnia lub w dniu następnym. Większość przychodni posiada również strony internetowe, na których możesz umówić się na wizytę online przez internet.
Aby moc skorzystać z usług lekarza rodzinnego po raz pierwszy, lepiej najpierw się do niego zapisać. Nie jest to obowiązkowe, lecz w razie nagłej sytuacji będziesz mieć pewność, że zostaniesz przyjęty. Możesz zadzwonić lub umówić się na spotkanie w celu rejestracji u danego lekarza rodzinnego. Na miejscu dostaniesz formularz do wypełnienia i zostaniesz poproszony o kartę ubezpieczenia zdrowotnego oraz dokument tożsamości. Niektóre przychodnie dają możliwość rejestracji online.
Niestety lekarz rodziny może odmówić zapisania ciebie do niego, jeśli nie ma już wolnych miejsc, mieszkasz za daleko lub nie może udzielić ci żądanych przez ciebie usług (np. eutanazja).
Asystent(ka) lekarza – doktersassistent(e)
Gdy wybierasz się do lekarza rodzinnego lub dzwonisz do przychodni w celu umówienia wizyty, pierwszą osobą, która przeprowadzi z tobą rozmowę będzie asystent(ka) lekarza. Zapyta co ci dolega, określi czy potrzebujesz pilnej wizyty i cię na nią umówi lub doradzi w niektórych sprawach. Asystenci lekarza mogą również wykonać badanie moczu, dać zastrzyk, przepłukać uszy, usunąć szwy, a nawet wykonać cytologię.
Apteka
W Holandii trzeba zapisać się do wybranej apteki. W odróżnieniu od Polski przepisane lekarstwa przez lekarza możesz odebrać tylko w aptece, w której jesteś zapisany lub ściśle wskazanej przez tego lekarza. Zazwyczaj przychodnia, w której przyjmuje twój lekarz posiada również własną aptekę. Gdy lekarz wystawi receptę, zostanie ona automatycznie przesłana do danej apteki i tam musisz odebrać swoje lekarstwa.
Do apteki w Holandii możesz zazwyczaj zapisać się osobiście, przez telefon lub e-mail. Na pierwszą wizytę w aptece zabierz ze sobą kartę ubezpieczenia zdrowotnego i dowód tożsamości.
Lekarze specjaliści
Aby umówić się na wizytę do większości specjalistów, potrzebujesz skierowanie od lekarza rodzinnego. Lekarze specjaliści, tacy jak kardiolog, ginekolog czy endokrynolog przyjmują zazwyczaj w szpitalach (ziekenhuizen), centrach medycznych lub klinikach. Większość szpitali i centrum medycznych w Holandii jest prywatna. Abyś mógł skorzystać z ich usług bezpłatnie, twój ubezpieczyciel musi posiadać kontrakt z danym szpitalem lub centrum medycznym. Twój lekarz rodzinny lub ubezpieczyciel mogą ci pomóc w znalezieniu odpowiedniego specjalisty, jak również sprawdzić jak długo będziesz czekać na wizytę. Na Zorgkaartnederland.nl znajdziesz miejsca, w których przyjmuje interesujący cię specjalista.
Nie do każdego lekarza specjalisty potrzebujesz skierowanie od lekarza rodzinnego. Są to między innymi dentysta, fizjoterapeuta, położna czy dietetyk. Koszty wizyty zależne są od twojego pakietu ubezpieczenia zdrowotnego.
Nagłe przypadki niezagrażające życiu lub zdrowiu
Jeśli potrzebujesz szybkiej pomocy w przypadku niezagrażającym zdrowiu, możesz zadzwonić do swojej przychodni. W trakcie rozmowy wybierz opcję „spoedgeval„. Lekarz rodzinny udziela szybkiej pomocy w godzinach przyjęć przychodni.
Poza godzinami przyjęć lekarza rodzinnego dyżuruje tzw. huisartsenpost. Możesz się z nimi skontaktować w celu otrzymania szybkiej pomocy przez telefon lub na miejscu. Najbliższe huisartsenpost znajdziesz wpisując w google „huisartsenpost”. Pomoc przez huisartsenpost jest w pełni refundowana. Nie musisz płacić też eigen risico.
Możesz również udać się na izbę przyjęć (spoedeisende hulp) w szpitalu. Niestety tutaj za pomoc zapłacisz eigen risico.
Numer alarmowy 112 – nagłe przypadki zagrażające życiu i zdrowiu
W razie sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu, takich jak przestępstwo, wypadek, pożar czy zawał serca, zadzwoń na numer alarmowy 112.
Powyższe informacje o tym, jak wygląda służba zdrowia znajdziesz również w następującej infografice. Wiedza o tym, jak wygląda służba zdrowia w Holandii uchroni cię od niespodziewanych kosztów pomocy medycznej. Przed wizytą u lekarza, w szpitalu czy w aptece, upewnij się, czy dana usługa jest refundowana przez twoje ubezpieczenie zdrowotne. W razie jakichkolwiek pytań lub potrzebie pomocy w znalezieniu specjalisty skontaktuj się z twoim ubezpieczycielem.
Będąc w ciąży, ważne jest wiedzieć, jakie prawa ma kobieta w ciąży w pracy w Holandii. Twój pracodawca musi zapewnić Ci możliwość bezpiecznej i zdrowej pracy w trakcie ciąży i po jej zakończeniu. W czasie ciąży i do 6 miesięcy po porodzie masz prawo do zmiany stanowiska pracy, jeśli Twój pracodawca nie może lub nie może w wystarczającym stopniu usunąć ewentualnych zagrożeń. Pracodawca musi także w jak największym stopniu ograniczyć obciążenie fizyczne związane z pracą. Masz na przykład również prawo do równego traktowania, dostosowanych godzin pracy oraz urlopu macierzyńskiego. Po porodzie masz prawo karmić piersią lub odciągać pokarm w godzinach pracy.
Prawo do dostosowanych godzin pracy w czasie ciąży
Kobietę w ciąży obowiązują szczególne zasady dotyczące czasu pracy i odpoczynku (art. 4 ust. 5 Ustawy o czasie pracy). Możesz złożyć wniosek do swojego pracodawcy o dostosowanie godzin pracy. W czasie ciąży i do 6 miesięcy po porodzie przysługują:
- Stabilny i regularny czas pracy i prawo do odpoczynku;
- Maksymalnie 10 godzin pracy na zmianę i maksymalnie 45 godzin na 16 tygodni (lub maksymalnie 50 godzin na cztery tygodnie);
- Dodatkowe przerwy: 1/8 czasu pracy, za które pracodawca musi w dalszym ciągu wypłacać wynagrodzenie;
- Zwolnienie z pracy w godzinach nadliczbowych i nocnych (chyba, że pracodawca wykaże taką konieczność);
- Prawo do niezbędnych badań dotyczących ciąży w godzinach pracy. Twoje wynagrodzenie będzie nadal wypłacane przez cały czas trwania badania ciążowego i czasu podróży na to badanie;
- Prawo do urlopu macierzyńskiego. Jeśli jesteś w ciąży oraz pracujesz lub pobierasz zasiłek, masz prawo do 16 tygodni płatnego urlopu macierzyńskiego łącznie. Oznacza to, że kobieta w ciąży nie może pracować 28 dni przed i 42 dni po przewidywanym terminie porodu;
- Przez pierwsze 9 miesięcy życia dziecka masz prawo karmić piersią lub odciągać pokarm w godzinach pracy.
Prawo do dostosowanych warunków pracy w czasie ciąży
W czasie ciąży i do 6 miesięcy po porodzie kobieta w ciąży w Holandii ma prawo do pracy dostosowanej ze względu na ryzyka, które mogą negatywnie wpłynąć na jej zdrowie lub jej dziecka. Pracodawca ma obowiązek zapewnić kobiecie ciężarnej i jej dziecku bezpieczne i zdrowe miejsce pracy.
Poniżej znajdziesz informacje na temat, jakie prawa ma kobieta w ciąży w pracy w Holandii ze względu na ryzyka związane z pracą.
Substancje niebezpieczne: rozpuszczalniki, pestycydy, cytostatyki.
Podczas pracy z substancjami niebezpiecznymi należy zawsze zachować szczególną ostrożność. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy pracownica pragnie zajść w ciążę, jest w ciąży lub karmi piersią. Rozważ pracę w branży sprzątającej, chemicznej, przemyśle metalowym lub w sektorze rolniczym. Może to dotyczyć także takich zawodów jak malarz, pielęgniarka, asystentka aptekarska czy fryzjer. Prawo (artykuły 4.108 i 4.109 dekretu o warunkach pracy) zawiera trzy wyraźne zakazy:
- Pracownica w ciąży lub karmiąca piersią nie może być narażona na działanie ołowiu i jego związków.
- Pracownica w ciąży lub karmiąca piersią nie może być narażona na działanie substancji niebezpiecznych, które mogłyby zaszkodzić zdrowiu nienarodzonego dziecka poprzez mechanizm działania genotoksycznego i które mogłyby przedostać się do nienarodzonego dziecka lub dziecka przez matkę.
- Pracownica w ciąży nie może być narażona na toksoplazmę, zwaną także chorobą kotów oraz wirusa różyczki. Wyjątek ma zastosowanie, jeżeli wykazano, że pracownik jest na nie odporny.
Czynniki biologiczne: bakterie, wirusy i pasożyty.
Czynniki biologiczne to mikroorganizmy i inne nośniki pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które w przypadku narażenia mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Mogą na przykład wywołać infekcję, alergię, zatrucie lub chorobę wirusową. Czynniki biologiczne występują w wielu zawodach i gałęziach przemysłu. Na przykład w pracy ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego, opiece zdrowotnej, sprzątaniu, przemyśle przetwarzania odpadów, przemyśle spożywczym i ogrodnictwie szklarniowym oraz rolnictwie.
Obciążenie fizyczne: podnoszenie i przenoszenie.
Ważne jest, aby w miarę możliwości ograniczać wysiłek fizyczny w czasie ciąży i do sześciu miesięcy po porodzie. Oto jakie prawa ma kobieta w ciąży w pracy w Holandii, jeśli chodzi o wysiłek fizyczny:
- Jeżeli konieczne jest podnoszenie, jednorazowo nie powinno ono przekraczać 10 kilogramów.
- Od dwudziestego tygodnia ciąży pracownica może podnosić maksymalnie 5 kilogramów maksymalnie 10 razy dziennie.
- Od trzydziestego tygodnia ciąży pracownica może podnosić maksymalnie 5 kilogramów maksymalnie 5 razy dziennie.
- W ciągu ostatnich trzech miesięcy ciąży pracownica może zginać się, kucać, klękać lub używać pedałów na stojąco maksymalnie 1 raz na godzinę.
- Pracownica może (powoli) zwiększać obciążenie aż do sześciu miesięcy po porodzie. Obejmuje to głównie podnoszenie, przenoszenie, pchanie i ciągnięcie.
Obciążenie psychospołeczne (PSA): stres w pracy spowodowany dużym obciążeniem pracą lub niepożądanym zachowaniem.
Ciąża i równe traktowanie w pracy
Gdy jesteś w ciąży Twój pracodawca powinien traktować Cię tak samo, jak Twoje niebędące w ciąży koleżanki. Jeśli pracodawca tego nie zrobi, w przypadku ciąży będzie dochodziło do nierównego traktowania.
Obciążenie psychiczne i ciąża
Ustawa nie zawiera szczegółowych artykułów dotyczących psychospołecznych warunków pracy kobiet, które urodziły dziecko. Jednak PSA (takie jak stres, duża presja w pracy, agresja i niepożądane zachowanie) stanowi dodatkowe ryzyko dla kobiet, które urodziły. Nie bez powodu prawo przewiduje możliwość skorzystania z dodatkowego odpoczynku w czasie pracy w okresie po porodzie.
Czynniki fizyczne: hałas, wibracje i promieniowanie.
Pracodawca ma obowiązek dopilnować tego, że pracownica w ciąży:
- nie wykonuje prac nurkowych i innych prac pod ciśnieniem;
- nie pracuje w podziemnym przemyśle wydobywczym;
- nie jest narażona na drgania lub wstrząsy ciała o przyspieszeniu większym niż 0,25 m/s2;
- nie ma bezpośredniego kontaktu ze źródłem drgań ultradźwiękowych o częstotliwości powyżej 20 kHz, w przypadku których narażenie przekracza 110 dB na pasmo jednej trzeciej oktawy;
- nie jest narażona na równoważny poziom hałasu powyżej 80 dB(A) i szczytowy poziom hałasu powyżej 112 Pa.
Jeśli masz pytania dotyczące tego, jakie prawa ma kobieta w ciąży w pracy w Holandii, możesz omówić to ze swoim pracodawcą. Gdy nie możecie dojść do porozumienia w tej kwestii, możesz skontaktować się ze specjalistą ds. bezpieczeństwa i higieny pracy lub z Arbodienst.